Tureng - nogay - Türkçe İngilizce Sözlük

Contents:

• NOGAY TüRKLERI
• NOGAYLAR
• NOGAY İSM ANLAMı NEDIR?
• NOGAY
• NOGAY NE MEK?
• NOGAY
• NOGAY TüRKçI
• NOGAY İSM ANLAMı NEDIR? NOGAY İSMI NE DEMEK, NE ANLAMA GELIYOR?
• NOGAY NE DEMEK?
• NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35
• NOGAY TüRKçI NE MEK?
• NOGAY NE DEMEK? NOGAY KELIM TDK SöZLüK ANLAMı NEDIR?
• NOGAY NE MEK

NOGAY TüRKLERI

Nogay kelimi bir şahıs adı olup, 1270-1299 yıllarında Altın Ordu’da büyük bir nüfuz kazanmış olan bir emirdir.

Togan’a göre, Nogay, Çgiz Han’ın tonlarından Berke Han’ın başkumandanı olan Nogay Han’ın kurduğu birlik etrafında toplanan Türk Tatarlara verilen bir addır.

NOGAYLAR

Howort’a göre tarihî çağlardan Moğol istilâsına kadar geçen uzun zaman iç Nogaylar, Kanklı, Uz ve Peçenek Türk boylarından sayılmışlardır. Nogaylar iç bu iki adı bir arada Mangıt- Nogay şekl kullanan kaynaklar da bulunmaktadır.

Samoff, Nogayların Peçeneklern geldiği, Polovtsi ve bazı R tarihçileri ise, Moğolların bir kolu oldlarını ileri sürerler. Özerg’e göre Nogay ulunun çekirği, başta Peçenek boyu olmak üzere Kıpçak bozkırında dağınık olarak yaşayan bir çok Kıpçak uk ve boyundan oluşmuştur. Açıkulak Nogay, Ak Nogay, Alçın, Argun, Barın, Burk, Canbulat, Cambayl, İrdişan, Karaağaç (Karagaş), Kara Mırza, Kara Nogay, Katay Kasay (Hıtay), Kazbulat, Kıpçak, Kundur, Mamay, Mangıt, Mansur, Novz, Ordamambet, Şırın, Tohtamış, Tokuz (Toguz), Urak, Yedicek, Yedişkol (Yedişkul), Yedisan ve Yembulak.

Baybek ise, Nogayların Kıpçak, Kanlı, Kirkez, Kıtay, Nayman, M, Kirey, Argın, Tabın, Mangıt, Cangalbayk, Alcın, Salayut, Calayır, Konrat gibi uklardan teşekkül ettiği söyler. Evliya Çelebi türlü Nogay boylarını bilmekte, Kırım Hanlığı’ndaki Nogayları en küçük oymaklara kadar tanımaktadır.

NOGAY İSM ANLAMı NEDIR?

Bunlar Ulu Nogay, Kiçi Nogay, Adıl Nogay, Nevz İli Nogay, Çoban İli Nogay, Ormemetli Nogay.

Uzunçarşılı’ya göre Nogaylar; Ulu Nogay, Mansurlu, Küçük Nogay ve Şıdak Tamgası olmak üzere dört kısımdır. İnan ise soy ve uk adları bakımından Karakalpaklar, Özbekler, Kazak Kırgızları, Başkurtlar ve Nogaylar arasında hiç bir fark olmadığını, Karakalpakların XVI.

Kundurlar da Kafkasya’dan İdil ltasına göç edip, orada yerleşmiş Nogaylara çok yakın bir Türk boyudur. Kaşgarlı ise Tatarların Asya’nın kuzey yaşayan on Türk kabiln biri olduğunu, şimdi bu kabileler Kırım ve Nogay olarak anıldığını söyler.

NOGAY

Bazen yeni teşekkül ettiğn şüphe olmayan bir kabile birliğ, gayet kibir Türk kabili küçük bir oymak suret karşımıza çıkmaktadır. Günümüz çoğunluğu Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti’n yaşayan ve Tatar Türkçi kullanan Nogaybaklar, XVIII. Nogay, han ailiyle olan yakın akrabalık bağları ve Hülagu orduyla yapılan muharebe tümen beyi sıfatıyla Moğol birlikleri başarıyla sevk ve idare etmi say vlet en yüksek mevkilere çıkmıştır.

Büyük teşkilatçılık kabiliyeti, seciy sertliği, şidte temayülü, kuvvet ve servete karşı büyük bir hırs bleyen Nogay’a geniş imkanlar açmıştı. Altınordu’nun siyasî işlere durmadan karışmak suretiyle Nogay bir çok anlaşmazlıklara sebep olmuştur.

NOGAY NE MEK?

Kırım’a ve Tuna’ya mutlak hakim olan Nogay ve Ordası Ak Orda ile Kök Orda hanedanı arasındaki rekabet bu hilâl ilk tohumları idi. Nogay, Mengü Timur’un ölümünn sonra, Altınordu tahtına çıkan Tuda Mengü (1280-1287) Tulabuga Han zamanında da (1287-1291) müstakil bir hükümdar rolünü oynadı. Kırk üç sene hüküm süren Nogay, hükümdarları istediği gibi tahta dirip çıkartmaktaydı.

NOGAY

Bahadır ve gayretli bir zat olan Han Tokta’dan, kaçan asi emirleri kabul etmiş, bu suretle aralarında savaş çıkmıştı. Nogay’ın, 1273’te Mihail Paleogos’un kızıyla evlendiği sırada Bizans tarihçisi Geii Pachymeris’ verdiği bilgiye göre şöyle bir olay olmuştur.

Yemekleri, içkileri, altın gümüş ve kapları memnuniyetle kabul en Nogay sıra elbiselere gelce elçiye sorar. Merkez idari, Moğol darbiyle çökmüş Kıpçak iln bir çok toplul, Nogay’ın çevr toplanır. Hiç kımıldamadan atının üstün muhkem oturan Nogay’ın, ak düşmüş gür ve dağınık saçı gözünü örtüyordu.

Tokta ordundan bir R yanına gelce Nogay ona şöyle slendi: – “Ben Nogayım beni öldürmen Tokta’nın yanına götür, kulağına söyleyecek bir çift sözüm var.

NOGAY TüRKçI

Bu kadar kudretli olan Nogay’ın niç yöimi açıkça kendi ele almadığı, kendisi han ilan etmediği sosu ortaya çıkıyor. Yüzyılın ikci yarısından beri artık ul, boylar birliği diye tanımlanan bu yeni topluluğa kucunun adıyla Nogaylı, Nogay ulu, Nogay ordu, Nogaylar nmektedir.

Yüzyılda R Çarlığı, Kazan Hanlığı’nı yıktıktan sonra, Nogay ülke iyice yaklaşmış oluyordu. 1558 yılında R elçisi Moskova’ya gönrdiği raporda, “Nogaylar tamamiyle harap oldular, iflas ettiler. Nogay mirzaları; Kırım Hanlığı’na ve İstanbul’a elçiler gönrerek Rlar hakkında şikayette bulundular.

Yüzyılda Don ile Volga nehirleri arasına yapılak kanal işe Kırım hanının isteğiyle 30 b Nogay katılmıştır. Osmanlı Devleti’n Astrahan seferi sırasında Osmanlı orduna 30 b atlı Nogay da katılmıştır.

NOGAY İSM ANLAMı NEDIR? NOGAY İSMI NE DEMEK, NE ANLAMA GELIYOR?

Asırlar Nogayların, Kazaklar, Kırgızlar, Karakalpaklar ile komşu olarak, onlarla sıkı bağlar kurarak, alış-veriş yaparak, akrabalık ilişkileri kurarak yaşadıkları zamanlar diye bilir. Bu zaman Orta Asya Türk halklarının stanlarında da Nogay vaktı (çağı) diye belirtilmiştir. Bir kısım Nogaylar Kuban ve Kırım tarafına göçerken, geri kalanlar yayık havzasında Rlarla döğüşmeye vam erler.

NOGAY NE DEMEK?

O yıl, halk arasında on yüz b Nogay’ın iflas ettiği, kahraman Ormembet Beğ’ öldüğü yıl olarak bilir.

NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35NOGAY TüRKLERI VE NOGAY TüRKçI ÜZERE, ÇÜTAM KüLTüR EVI KONUşMALARı, SAYı: 1, MAYıS 2018, S. 17-35

Nogaylar kaçarlar; bir kısmı Özi’yi geçerek Kırım’a, bir kısmı ise Ten ırmağı kenarına yerleşir.

1629’da Kırım hanı ve Nogay kuvvetleri üç koldan Rya’ya akın yapmışlar ve bir çok ganimet malı almışlardır. Murad’ın emriyle Dob Nogay Tatarları, Eflak ve Boğdan voyvodolarıyla beraber Lehistan üzere akın yapmışlardır.

NOGAY TüRKçI NE MEK?

1636 Şubatı’nda Kırım hanlarından İnayet Giray, Nogayları kendise aat edip serkeşlik etmemek üzere, kendi topraklarında iskan ettirdi.

Yüzyılda Boğdan Voyvodası Stefan Tomşa’nın memleketten çıkarılıp 40 b kişilik Leh ve R kuvvetiyle yere Konstant’ voyvoda yapılması üzere, Osmanlı hükümet isteğiyle İskenr Paşa, Nogaylarla birlikte bunlara karşı savaşmış, mağlup erek Tomşa’yı tekrar makamına oturtmuşlardır. Yüzyılda Kırım Hanlığı, bir kısım Nogayları yenin göç ettirip Özi ile Aksu ırmakları arasındaki bozkıra yerleştirdi. Kuban ırmağı çevrki Nogaylar, Karaniz’ kuzey R hakimiyeti yerleştirmekle meşgul olan General Potemk’ hazırladığı tuzağa düşürülerek kıyıma uğramıştır.

NOGAY NE DEMEK? NOGAY KELIM TDK SöZLüK ANLAMı NEDIR?

General Potemk’ emriyle General Aleksandr Suvorov (1729-1800), Kırım hanı Şah Giray’ın tüm siyasî haklarını Çariçe Katera’ya bıraktığını bildiren mektubunun okunağı bir toplantı düzenlediği duyurarak, bu vileyle vereceği şölene bölgeki bütün Nogay beyleri ve ileri gelenleri çağırmıştı. Bunun gerçek olduğunu sanan Nogaylar, toplantıda bulunup Rlar ile birlikte yiyip içip eğlenirken, öte yanda hazırlanmış plan gereğce köylere dağılan birlikler Nogay halkını kırmaya giriştiler. Bu beklenmedik saldırı üzere Nogaylar, karşı koymaya kalkıştılarsa da, hazırlıklı R askerleri, onları üstün silah gücüyle perişan etti.

Yüzyılın başlarında Kırım Hanlığı’nın Özi ile Aksu arasındaki bozkıra yerleştirdiği Nogaylar orada duramadı ve 1788 yılında, yenin Kuban ırmağı havzasına döndüler.

NOGAY NE MEK

Kırım savaşından sonra (1853-1856), Barabya’dan göçüp gelmiş Kırım Tatarları ile birlikte pek çok Nogay, Osmanlı ülke girip yerleşti. Nogayların çoğunluğu, Kuma ve Terek ırmakları arasında Nogay bozkırlarında, Çeçen, İnguş ve Karaçay Özerk bölgeler, İdil Nehri, Aral Gölü ve Sir Derya ırmağına kadar olan geniş sahada, Stavropol vilayet, Dağıstan Muhtar ülk, toplu olarak Astrahan ülk, Krasnador ilç, Kuzey Kafkasya’da, Hazar bozkırlarında, Kırım ve kuzey, Batı Türkistan’da, Lvanya’da, Bulgaristan’da, Dob’da, Romanya (Köstence), ve Türkiye’ yaşamaktadırlar.

1783’te, Kırım, Rya tarafından ilhak edilce, Nogaylar kleler hal gelip, Dob’ya yerleşmişlerdir.